İnsanlar, sağlıklı yaşamak için fazla kilolarından kurtulmaya çalışırlar. Bunun için farklı diyet yöntemlerini kullanmayı denerler. En çok tercih edilen diyet çeşitlerinden birisi ketojenik diyet türüdür. Bu diyet türünde, karbonhidrat oranı düşük fakat yağ oranı yüksek gıdalar tercih edilmektedir.
Diyet için karbonhidrat oranı azaltıldığında, vücutta ketoz metabolitik durumu ortaya çıkacaktır. Ketoz metabolik durumda vücut daha fazla yağ yakma ihtiyacı hissetmeye başlayacaktır. Ketojenik diyetler daha önceden çeşitli hastalıkların tedavisi için kullanılırken, son yıllarda zayıflama amacıyla tercih edilmeye başlanmıştır.
Diyetlerde, bazı besin maddelerinde kısıtlamaya gidildiği için ketojenik yöntemde bu kendisini daha fazla göstermektedir.
Ketojenik Diyet Nedir?
Diyetler, besin değerlerinde kısıtlama yaparak zayıflama yöntemlerinin belirlenmesidir. Keto diyeti olarak bilinen ketojenik diyeti, protein ve karbonhidrat kaynaklarının kısıtlandığı yağ oranı yüksek diyetler olarak bilinmektedir. Zorlayıcı ve zor bir diyet programıdır. Normal beslenme şartlarında, vücut enerji kaynağı oluşturmak için besin türlerine ihtiyaç duymaktadır.
Yüksek yağ içeriği ve düşük karbonhidrat nedeniyle hızlı zayıflama sağlayan ve zorlayıcı bir süreç oluşturmaktadır. Vücuttaki karbonhidrat oranı düştükçe yağ yakmak için daha istekli duruma gelecektir. Diyet programı uygulandığında, beynin ihtiyacı olan enerji için vücut yağı karaciğerde keton haline getirilecektir.
Ketojenik Diyet Türleri Nelerdir?
Kişilerin vücut yapılarına ve sağlık durumlarına göre diyet türleri belirlenmektedir.
Ketojenik diyetleri için belirlenen diyet türleri şunlardır;
- Standart diyet
- Döngüsel diyet
- Hedefli diyet
- Yüksek proteinli diyet
Standart ketojenik diyetleri, karbonhidrat oranı oldukça düşük, protein orta, yağ ise yüksek oranlı bir diyet türüdür. Uzmanlar planlama yaparken, %75 yağ, %5 karbonhidrat, %20 protein olacak şekilde ayarlama yapmaktadır.
Döngüsel diyet tipinde, 2 gün yüksek karbonhidratlı gün geçirdikten sonra 5 gün düşük karbonhidratlı ketojenik gün takibi yapılmaktadır.
Hedefli diyet tipinde, daha çok antrenman durumlarına göre ayarlama yapılmaktadır. Yapılacak olan egzersizlere göre karbonhidrat oranlı olarak kullanılacak şekilde planlama yapılmaktadır.
Yüksek proteinli diyet tipinde, protein oranı yüksek tutulmaya çalışılmakta ve standart diyet tipine benzerlik taşımaktadır. %35 protein, %60 yağ ve %5 karbonhidrat tüketimi yapılacak şekilde planlanmaktadır.
Bu diyet türü daha çok sporcular ve vücut geliştiriciler tarafından kullanılmaktadır. Vücudun yağ yakımı ihtiyacını uyandırmak ve artırmak hedeflenmektedir.
Ketojenik Diyet Menüsü ve Planlaması Nasıl olmalı?
Sporcular ya da sağlıklı yaşamayı planlayanlar tarafından yapılan her diyet için bir planlama yapılır ve her plan için besin öğeleri belirlemeye çalışılır. Ketojenik beslenme diyetlerinde besin öğelerinin birbirlerine karşı oranları belirlenmektedir. Kişinin vücut yapısına göre diyet planlaması, 1/1, 2/1, 5/1 gibi farklı oranlarda yapılmaktadır.
Bu oranlar, yağ, karbonhidrat ve protein toplam oranına göre ayarlanmaktadır. Planlamalarda, pay bölümünü yağ oranı, payda kısmını ise yağ hariç diğer besinler oluşturmaktadır. Yapılan planlarda 4/1 oranı en zor ketojonik beslenmeyi oluşturmaktadır. Normal beslenme alışkanlığı bulunan bir vücut, ihtiyacı olan enerjiyi elde etmek için protein ve karbonhidratlara ulaşamadığı zaman yağları kullanmaya başlayacaktır.
Bu vücutta yağ yakım oranını hızlandıracaktır. Ketojenik diyetler için oluşturulacak olan menüde yer alacak olan besinler arasında, fındık, ceviz, yer fıstığı, badem, etli sebze yemeği, yoğurt, ıspanak, mantar, kereviz, brokoli, bezelye gibi düşük karbonhidratlı besinler yer almaktadır.
Ketojenik Diyetin Faydaları Nelerdir?
Ketojenik diyetler sonucunda kilo verme sağlanmaktadır. Diyet sonucunda kontrollü kilo vermek birçok hastalığın etkisini azaltacaktır. Ketojenik diyetlerin faydaları değerlendirilirken, kilo kontrolü, diyabet, epilepsi, kanser, Alzheimer gibi birçok hastalığın tedavisinde de yardımcı olduğu görülmektedir.
Hastalıkların iyileşme sürecini hızlandıran bir diyet programı olarak da kullanılmaya başlamıştır. Birçok hastalık tedavisinde, hastalara yapılan beslenme önerilerinin aslında ketojenik diyeti oluşturduğu görülebilmektedir. İnsanlar, sağlıklarına kavuşabilmek için hafif oranlı olarak bu diyet tiplerini kullanmaya başlıyorlar.
Genel olarak değerlendirildiğinde, vücut geliştiriciler ve sporcular, vücuttaki yağ yakım olayını hızlandırmak, fazla kilolardan kurtulmak için yaptığı görülmektedir. Fazla kilolarından kurtulmak isteyenler içinde etkili bir diyet türü olduğu bilinmektedir.
Ketojenik Diyetin Zararları Nelerdir?
Sağlıklı yaşamın en önemli kaynaklarından birisi dengeli beslenmedir. Dengeli beslenebilmek için tüm besin kaynaklarından belirli oranlarda almak gerekiyor. Ketojenik diyetlerde, karbonhidrat oranı azaltıldığı için birçok kişiyi olumsuz yönde etkileyecektir. Diyetin zararları olarak çeşitli etkenler sayılabilir.
Bunlar;
- Vücudun açlık dengesi değişeceği için metabolizma hızı yavaşlayacaktır.
- Bağırsak problemleri ve kabızlık görülebilecektir.
- Yüksek oranda yağ alınması, kolesterol oluşumuna ve kalp, damar hastalıklarına yol açabilecektir.
- Bu diyet karaciğerde aşırı yağ yükü oluşturabilecektir.
- Beyin, enerji kaynağı olan glikoza yeterli oranda ulaşamayacak ve bilişsel gerilik görülebilecektir.
- Karbonhidrat oranı düştüğü için kalp ritim bozukluğu meydana çıkacaktır.
Bu tür zararları görülebileceğinden, tüm diyet programlarının doktor kontrolü sonrası ve doktor gözetiminde yapılması gerekiyor. Hastalık tedavilerinde de sürekli doktor kontrolünde alınacak gıda oranları ayarlanmalıdır.
Ketojenik Diyette Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ketojenik diyetlerde, dikkat edilmesi gereken konular başında, vücuttaki mineral eksiklikleridir. Yağ kaybını artırarak, enerjide artış sağlamak için keto diyetine başvuru yapanlarda, alınan besinlere göre çeşitli mineral miktarlarında azalmalar görülebilecektir.
Azalan mineraller, insan vücudunda çeşitli olumsuzlukların meydana çıkmasına neden olacaktır. Kontrol edilmediğinde ve önlem alınmadığında, farklı hastalıkların ortaya çıktığı görülebilecektir. Bunun için klinik deneyimleri yapılmış diyetlerin ve planlamaların tercih edilmesi önemlidir. Diyet uygulaması aşamasında, izlenmesi gereken besinler şunlardır.
Selenyum, kalsiyum, magnezyum, demir, sodyum, potasyum, karnitin ve lipitlerdir. Diyet öncesinde araştırma yaparak, ketojenik diyetlerin kimlere uygulandığı ve ne gibi sonuçlar alındığı bilinmelidir. Daha çok epilepsi çocuklar için uygulanmakta ve beslenme ihtiyaçları farklı olduğu için özel planlama yaparak sağlıklı insan yapısına dönüşmeleri sağlanmaktadır.
Kilo vermek için diyet planlaması yapanlar, uygulamayı kademeli olarak yapmalıdır. 1/1 oranı ile başlamalı ve doktor kontrolünde 5/1 oranına kadar kontrollü bir şekilde artırılmalıdır. Birden yapılan artırmalar, vücut dengesinde ani bozulmalara neden olabilecektir.
Ketojenik Diyet Listesine Hangi Yiyecekler Vardır?
Ketojenik beslenme yöntemi ile diyet yapmak isteyenler mutlaka hekim kontrolünde beslenme takibi yaptırmalıdır. Kontrolsüz diyetler, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilecektir. Öncelikle ketojenik diyet listesi tipini seçmek gerekiyor.
Her insanın ketojenik yapısı farklıdır ve vücudun besin dengesi değişebilmektedir. Diyetlerde, kan keton düzeyi farklı seyredeceği için nörolojik problemli hastalar için uygulanmaktadır. Diyet için liste yapılır ve belirlenen günlük takvime göre bu besinler belirli oranlarda alınır. Diyet listesinde yer alan bazı besinler şunlardır.
Düşük karbonhidratlı besinler, bezelye, brokoli, ıspanak, kırmızıbiber, mantar, kereviz, çeri domates, karnabahar gibi ürünlerdir. Bununla birlikte diyet listesinde, yumurta, yağlı peynir, salatalık, yer fıstığı, ceviz, fındık, badem, soğan, yoğurt gibi besin kaynakları yer alır. Günlük hazırlanan diyet listesine uymak önemlidir. Günlük diyet listesi şu şekilde olabilir.
- Kahvaltıda, 2 -3 yumurta, avokado, salatalık, yağlı peynir,
- Ara öğün olarak, ceviz, fındık, badem, yer fıstığı,
- Öğle yemeğinde, etli sebze yemekleri, yoğurt kullanılmalıdır. Domates ve soğanda karbonhidrat oranı çok yüksek olduğu için az ya da hiç kullanılmaması gerekiyor.
- Ara öğünde, haşlanmış yumurta, kuruyemiş ve salatalık enerji vermesi için tercih edilmelidir.
- Akşam yemeğinde ise tavuk, hindi eti, avokadolu ve bol sebzeli salatalar yenilebilmektedir.
Diyetler için günlük ve haftalık beslenme programı yapılırken, kalori ihtiyacına göre yağ, protein, karbonhidrat hesabının yapılması gerekiyor. Hekimler, kişiye özel diyet listesi hazırlamakta ve bu listeye uyulması istenmektedir. Hazırlanan listeye uyulduğunda ve düzeli olarak kontrol edildiğinde sonuçların daha olumlu olacağı görülebilecektir.
Diyet için kullanılacak olan besinler belirlendikten sonra hangi ürünün ne zaman ve hangi oranda alınması gerektiği, doktor tarafından belirlenmelidir. Diyet uygulama esnasında bir sağlık sorunu ile karşılaşıldığında hemen doktora başvurulmalıdır. Diyet ile vücudun besin dengesi değişeceği için kişilerin günlük hayatını etkilemeye başlayacaktır.
